بسیاری از خریداران پلتفرم های آنالیز فشار همواره با این سوال روبرو هستند که چه نوع سیستمی برای مراکز درمانی آن ها مناسب تر است و تفاوت در مشخصات فنی دستگاه ها چه نوع نیازهایی را در عملکرد دستگاه پوشش می دهد؟ در این مقاله، آکادمی آرامد برخی نکات مهم در خریداری پلتفرم های آنالیز فشار را جهت افزایش آگاهی مراکز درمانی و بهره برداران این سیستم ها ارائه می نماید.
مقدمه:
سیستم های Plantar Pressure MAT که در کشورمان با عناوینی نظیر پلتفرم های آنالیز فشار پا و یا فوت اسکنر فشاری (و یا دینامیک) نیز نامیده می شوند عبارتند از یک دسته حسگرهای دقیق آرایه‌ای فشار که اطلاعات خود را هر لحظه از طریق یک واسط سخت افزاری به کامپیوتر ارسال می کنند تا امکان ذخیره، پردازش و یا تشخیص اختلالات بیومکانیکی در پای بیمار برای درمانگر فراهم گردد.
تفاوت اصلی پلتفرم های آنالیز فشار موجود در بازار بر اساس نوع، کیفیت، دقت و حساسیت سنسورها، تعداد و تراکم حسگرها در اسکنر، قدرت پردازش برد واسط سخت افزاری، و همچنین سرعت ارسال داده‌های این نوع سنسورها بر مبنای تعداد تصویر در هر ثانیه، نرم افزارهای تحلیل نتایج و قابلیت طراحی ارتوز است که در بخش بعد به آن پرداخته می‌شود.
سیستم های Pressure MAT در ایران با نام های فوت اسکنر فشاری و یا دینامیک، و یا پلتفرم آنالیز فشار پا شناخته میشوند.
تعداد و تراکم سنسورهای دستگاه، عاملی تعیین کننده در کیفیت نتایج
به طور معمول، تراکم ایده آل برای استفاده از یک اسکنر فشار دینامیک وجود یک یا بیشتر از یک حسگر در هر سانتی متر مربع است. این تراکم در اغلب موارد جوابگوی نیاز تشخیصی خواهد بود. به این ترتیب در سیستم های با ابعاد ۴۰ در ۴۰ سانتی متر، تعداد سنسورها از ۱۶۰۰ سنسور به بالا خواهد بود. هرچند طبیعتاً با افزایش میزان تراکم می توان به کیفیت بالاتری در توزیع فشار پای بیمار رسید، باید این نکته را در نظر داشت که به تناسب افزایش تعداد حسگرها، برد واسط نیز نیاز به تقویت خواهد داشت. در صورت عدم تقویت برد واسط، افزایش تعداد سنسورها نه تنها کمکی به ارتقاء کیفیت کانتورهای فشار نخواهد کرد، بلکه ممکن است به کاهش دقت نتایج نیز منجر گردد.
در شکل زیر نمونه ای از نتایج دریافت شده از یک دستگاه با سنسورها و برد واسط بی کیفیت (تصویر سمت راست) در مقابل یک دستگاه با سنسور و برد واسط با کیفیت (تصویر سمت چپ) دیده می شود. نتایجی مانند آنچه در شکل سمت راست دیده می شود نه تنها برای ارزیابی داده های فشاری فاقد اعتبار است، حتی برای اندازه برداری جهت تولید ارتوز نیز قابل استفاده نمی باشد.
خروجی کانتور فشار به دست آمده از یک سیستم با سنسورها و برد واسط بی کیفیت (تصویر راست) در مقابل یک سیسم با کیفیت (تصویر چپ) خروجی های سمت راست نه تنها از اعتبار کافی در گزارش توزیع فشار برخوردار نیست، بلکه قابلیت اندازه برداری جهت طراحی ارتوز را نیز در اختیار درمانگر قرار نمی دهد
آیا تمامی فوت اسکنرهای فشاری نیاز به کالیبراسیون دوره ای دارند؟
از شاخص های مهم در انتخاب یک دستگاه فوت اسکنر دینامیک نیاز دستگاه به کالیبراسیون های دوره ای می باشد. بسته به کیفیت حسگرهای به کار گرفته شده در دستگاه های فوت اسکنر دینامیک، زمان نیاز به کالیبراسیون طولانی تر شده و در پلتفرم های نسل جدید، عملاً نیاز به کالیبراسیون مرتفع شده است. در اغلب سیستم های فوت اسکنر فشاری ارزان قیمت موجود در بازار نیاز به کالیبراسیون حداکثر پس از شش ماه از استفاده مورد نیاز بوده و پس از این زمان از دقت نتایج گزارش شده دستگاه کاسته می گردد. به این دلیل لازم است در خرید دستگاه های فوت اسکنر فشاری به این نکته توجه شود تا با استفاده از نسل جدید حسگرهای FSR از سنسورهایی با دوام کارایی بالا استفاده شده باشد.
فرکانس کاری در پلتفرم های آنالیز فشار
فرکانس داده برداری و تحلیل نتایج از دیگر پارامترهای مهم در انتخاب دستگاه های فوت اسکنر فشاری است. فرکانس کاری دستگاه نشاندهنده چابکی سیستم در ارزیابی تغییرات سریع حرکتی و یا تعادلی است. به عنوان مثال، چنانکه در این مقاله توضیح داده شد، فرکانس دستگاه مبین دقت منحنی COP خروجی آن بوده که از آن در تحلیل اختلالات ساختاری و عملکردی پا، بخصوص اختلالات مربوط به over-pronation استفاده می گردد. همچنین در صورت استفاده از نتایج به دست آمده از دستگاه جهت تولید منحنی های تعادل سنجی (stabilometry) و یا آنالیز پاسچر (posturology)، و یا تحلیل گام های سریع، دویدن، پرش و … نیاز به فرکانس کاری بالاتر از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. به نظر می رسد برای کاربردهای ساده کلینیکال فرکانس کاری ۱۰۰ هرتز، و برای کارکردهای مربوط به ارزیابی حرکات سریع (نظیر دویدن، پرش و حرکات ورزشی) فرکانس های کاری بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هرتز برای دست یابی به نتایج قابل تحلیل مناسب باشد.
خط سیر COP با توجه به فرکانس کاری دستگاه تعیین می گردد
پلتفرم های بلند چه زمانی کارایی دارند؟
بسته به نیاز مراکز، اندازه مناسب برای دستگاه متفاوت است. برای کاربردهای ساده کلینیکال اندازه های متعارف ۴۰ در ۴۰ سانتی متر کفایت می کند. مشروط بر اینکه در کلینیک با چیدمان مناسب فوم در اطراف دستگاه امکان برداشتن چند گام قبل و بعد از پلتفرم فراهم شده باشد. اما در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی، یا مراکزی که بررسی وضعیت COP دو پا (کل بدن) در تحلیل های تعادل سنجی مورد نیاز باشد، و یا مراکزی که قصد بررسی ورزشکاران در وضعیت های سریع و یا دویدن را داشته باشند، استفاده از سیستم های با طول یک تا دو متر مناسب تر خواهد بود.
پلتفرم های با طول یک و یک و نیم متر، مناسب برای کارکردهای ورزشی و یا تعادل سنجی همزمان کل بدن
امکان طراحی ارتوز
به طور معمول مراکز ارتوپدی فنی خریدار سیستم های فوت اسکنر علاوه بر استفاده تشخیصی از دستگاه های فوت اسکن اپتیک و یا فشاری، در پی استفاده از نتایج به دست آمده از این دستگاه ها در طراحی ارتوزهای درمانی برای درمان اختلالات بیومکانیکال بیماران خود هستند. از اینرو لازم است در خرید سیستم های فوت اسکن به پشتیبانی نرم افزار طراحی ارتوز (نظیر نرم افزار CADSOL3D) از دستگاه خود دقت نمایند.
نرم افزار تحلیلی دستگاه
در کنار یک سخت افزار مناسب و با کیفیت، لزوم بهره گیری از یک نرم افزار پردازش و تحلیل داده های دریافتی از سخت افزار سهم بزرگی در افزایش کارایی یک سیستم آنالیز فشار را بر عهده دارد. به طور معمول در نرم افزار یک پلتفرم آنالیز فشار پا امکاناتی از قبیل ارائه کانتورهای فشار در حالات استاتیک و دینامیک و ارائه گزارش بیمار مشاهده می شود. تفاوت عمده در این زمینه در دقت نتایج، و همچنین قابلیت هایی نظیر گراف های تحلیل گیت، امکان حذف اثر اغتشاشات محیطی، ارائه نتایج تکرار پذیر، انجام تست های تعادل سنجی و ارائه گراف های STABILOMETRY،POSTUROLOGY و راحتی و کاربرپسندی نرم افزار تشکیل می دهند که لازم است توسط خریداران دستگاه ها مورد بررسی قرار گیرد.
تولید تحت استاندارد سازمان غذا و دارو
از دیگر پارامترهای مهم در هنگام خرید سیستم های فوت اسکنر فشاری در ایران داشتن گواهی تولید و یا واردات از اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو می باشد. با توجه به الزامات ایمنی الکتریکی، و همچنین اعتبارسنجی بر روی نتایج دستگاه ها، سیستم های فاقد استانداردهای عملکردی و یا سیستم های وارد شده بصورت قاچاق فاقد تاییدیه از سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهیزات پزشکی می باشند. کلیه تجهیزات تولید و یا وارد شده تحت نظارت این سازمان دارای یک سال گارانتی بوده و هر کالا دارای شناسنامه مشخص نزد سازمان غذا و دارو می باشد.
سایر موارد
در کنار موارد یاد شده، پارامترهایی نظیر تعداد دستگاه های ساخته شده، تعداد مراکز بهره بردار از دستگاه ها، استفاده از دستگاه ها در مقالات بین المللی، زیبایی ظاهری و دوام مکانیکی از دیگر پارامترهای قابل تامل در خرید پلتفرم های آنالیز فشار پا بوده که مناسب است در هنگام خرید مورد توجه مراکز قرار گیرد.
